In de begeleiding van een persoon met autisme vormde identiteit de rode lijn. Voor mij een reden om eens te kijken wat de invloed van het hebben van autisme is op de identiteitsontwikkeling.
Identiteit: gevoel een unieke en innerlijk samenhangende persoon te zijn ondanks alle veranderingen in relatie tot anderen. (Erik Erikson (Psycholoog, Frankfurt am Main 1902-1994)
Persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie noemt hij identiteitsontwikkeling.
De vraag die mij bezighoudt : in hoeverre is het hebben van een autisme spectrum stoornis van invloed op de ontwikkeling van de identiteit. Tijdens de ontwikkeling van een kind naar volwassene komen vele vragen naar voren. Wie ben ik? Wat maakt mij anders dan andere mensen? Wat zijn mijn normen en waarden? Deze vragen spelen een belangrijke rol tijdens de identiteitsontwikkeling van adolescenten. Het ontwikkelen van een identiteit is vooral een sociaal en doorgaand proces. (Invloed van autisme spectrumstoornissen op de identiteitsontwikkeling van adolescenten, eindscriptie Bacheloropleiding Klinische Gezondheidspsychologie, Universiteit Tilburg, Erik Velinga 2013)
Tijdens de identiteitsontwikkeling is er sprake van Exploratie (probleemoplossend gedrag, mede door alternatieven tot stand gekomen vanuit de omgeving) en Commitment (Verbondenheid met een specifieke set doelen, waarden en geloven) (Marcia, 1966, het neo-Eriksoniaanse identiteitsmodel)
Hoewel het gebruikte model oud is komen er conclusies uit die m.i. goed te verenigen zijn met de theorie over autisme. Ik heb er daarom voor gekozen dit model te gebruiken.
De drie kenmerken van ASS die naar voren komen zijn gebreken in communicatieve vaardigheden, wederkerige sociale interactie en repetitief en stereotype gedrag. Wanneer we deze kenmerken leggen naast het onderzoek van (F. Naber en C. de Bruin, 2017) zien we dat al deze kenmerken naar voren komen ook als het gaat om niet/ beperkt herkennen van Sociale informatie in de communicatie.
Er zijn fundamentele verschillen tussen adolescenten met ASS en zonder ASS wat betreft TOM (Theory of Mind, de mogelijkheid om de mentale staat van anderen af te leiden, dat wil zeggen kunnen inschatten wat een ander persoon denkt, voelt verlangt en gelooft. Personen met ASS zijn minder goed in staat om de gedachten, gevoelens en geloven van andere personen te kunnen inschatten. Dit is van invloed op sociale interacties en het tonen van eigen gevoelens en gedachten. Ook hebben adolescenten moeite met het beoordelen en interpreteren van sociale interacties en hun eigen gedrag binnen deze situaties.
Sociale relaties
Adolescenten met ASS vertonen dezelfde basis emoties als adolescenten zonder ASS, maar de persoonlijke verwerking van emoties is anders. Adolescenten met ASS hebben moeite met interpreteren en beeldvorming van Sociale en emotionele informatie.
Gedragspatronen
Het onderzoek is gericht op de het Autobiografisch geheugen (AG) en de connectie met identiteitsontwikkeling. AG is het geheugen voor gebeurtenissen in het leven die er toe bijdragen dat iemand zichzelf kan definiëren in relatie tot andere mensen en op basis van eerdere gebeurtenissen in het leven. Uit het onderzoek blijkt dat personen met ASS ervaringen meer oppervlakkig beschrijven waar personen zonder ASS ervaringen beschrijven die gekenmerkt worden door meer specifieke details.
De invloed van ASS op de identiteitsontwikkeling
Personen met ASS zijn minder gevoelig voor verlangens en verwachtingen die hun omgeving van hun hebben. Dit is van invloed op de mate waarin zij meningen van anderen meenemen over hoe ze hun leven zouden moeten inrichten. Adolescenten met ASS zullen dus sneller van eigen gedachten, gevoelens en overtuigingen uitgaan. Zij hebben moeite met sociale processen Dit terwijl de identiteitsontwikkeling gaat via sociale en emotionele processen, wat er op duidt dat het voor deze personen lastig is om een identiteit te vormen. Informatie uit reacties van anderen kunnen zij niet integreren in hun zelfbeeld en daarmee hun identiteitsvormingsproces. Ervaringen zijn minder invloedrijk op hun identiteitsvormingsproces vanwege de oppervlakkige beleving van ervaringen.
Reactie plaatsen
Reacties
Hoe kun je voor zo’n kind zorgdragen dat het wel een eigen identiteit ontwikkeld?
Beste Maaike,
Dank je wel voor je vraag. Iedereen is uniek dus ook alle personen met autisme. Ik denk op zich dat een eigen identiteit ontwikkelen nog niet het grootste probleem is. De uitdaging is m.i. deze identiteit zo te ontwikkelen dat het overeenkomt met wat de ander ook ziet.
Wij bouwen onze identiteit door wat we ervaren en integreren dat wat anderen zeggen in onze identiteit. Dit laatste is lastig voor mensen met autisme.
De manier waarop ik de identiteit stimuleer van onze kinderen is door hun "ik" te bouwen.
Ik zie dat jij lacht als je voetbalt, jij vindt voetballen leuk.
Onze oudste is nu heel erg bezig met puberen en verliefd zijn. Het helpt wanneer ik met hem uitschrijf/teken hoe hij merkt dat hij verliefd is, zo werkt dat bij hem.
Sociale situaties zal je heel veel moeten ondertitelen met woorden of beeld. Sociale informatie krijgt geen voorrang in het brein van iemand met autisme, hierdoor zullen zij dit ook niet herkennen. Door hier de situatie te benoemen en regels te geven zal je kind steeds meer gaan begrijpen wat er wordt verwacht.
Dit was even een kort antwoord van mijn kant, want er valt veel over te zeggen. Mocht je vragen hebben, mail me gerust.